قلاتءِ سرا انگریزانی اُرشءِ کِسّہ

اردو نبشتہ: احمد یار بلوچ

بلوچی رجانکءُ گونڈگیری:  شعیب شاداب

قلاتءِ ہفتمی خان' میر محمودخانءِ بیرانیءَ پد 1831ء ءَ بلوچ قبیلہاں آئیءِ مستریں فرزند میر محراب خان وتی ہشتمی خان گچین کت۔ اے دیاردوست ءُ گیرت داریں مردءَ بدیں راجکاری جاورانی گیش و گیوار کنگءِ بازجہد کت۔ دربارءِ پندل ساز ءُ مکاراں گیشتر موھ ندات کہ آ دَری جاورانی چار و دلگوشءَ بکنت۔ آ پندل ساز یک نیمگے خانِ بلوچءَ را سکین دئیگءَ ات انت کہ آ گوں دگہ قبیلہانی سردار، انگریز ءُ شاہِ افغانستانءِ ہلاپءَ چست ءُ ایر بکنت ءُ دومی نیمگءَ خانِ بلوچءِ ہلاپءَ اے ہر سہینانی گوشاں پُر کنگءَ ات انت۔ سیمی نیمگءَ اے بد بھت وت ماں وتءَ یکّے دومیءِجانءِ دژمن ات انت۔ جاورحال ادا سر بوت انت کہ خانِ بلوچ گوں درباری جگّا ءُ جیڑھ ءُ پندل سازاں دزگٹ اَتءُ آئیءَ اے موہ نہ رست کہ ڈنّی جیڑھ ءُ چست و ایرانی سرا دلگوش گور بہ کنت۔ دومی نیمگءَ سامراجی تاگت اتکءُ تہا پترت انت۔ 

شاہ شجاع الملکءَ را افغانستانءِ شطرنج لیکگ بوتگ ات۔ افغانستانءِ دارالحکومت چہ احمدشاہ ابدالیءِ نالائق ءُ بے بودیں نماسگانی وت ماں وتی گِروچیلاں ویران بوت۔ دُرّانی افغانانی دو مزنیں قبیلہ سدو زئی ( کہ حاکم اَت) ءُ محمد زئیءِ میانءَ سرد جنگی زورانی سرا اَت۔ ہر دو قبیلہ وتی بُن پیروکی کِشتگیں درچکانی ہُنڈالاں بُرّان ات انت۔ محمد زئی آں روسی حکومتءَ چہ مالی کمک گرگءِ بہانگءَ روسءَ را ماں افغانستانءَ آھگءُ نندگءِ اجازت دات ءُ سدو زئیءَ وتی حاکمیءِ رکینگءِ ہاترا گوں انگریزءَ سودا کت۔

روسءَ وتی فارورڈ پالیسیءِ ردا ترکستانءِ دمگانی سرا قبضہ کتگ اَت ءُ دیما کنزان اَت۔ انگریزءَ روسءِ دیما آھگءِ راہانی بند کنگءِ ہاترا شجاع الملکءِ وڑیں وطنءِ بیپاری ءُ بُن پیرُکی ننگانی بہا کنوک بہا زرت ءُ افغانستانءِ تہا ایر کپگءِ موہ وتی دستءَ کت۔ آسرءَ افغانستان سامراجی تاگتانی بُنجل جوڑ بوت۔

افغانستانءِ شاہ شجاع الملک بے یار بے کمک بوت ءُ چہ افغانستانءَ تتک ءُ قلاتءَ اتک پناہ اِش زُرت۔ خانِ بلوچ میر محراب خانءَ بلوچی رَبیتانی ردا آ وتی باہوٹ کت۔ محمد زئی سردار احمد خانءَ افغان لشکرے زُرت ءُ دیم پہ قلاتءَ شجاع الملکءِ دزگیریءَ دَرکپت۔ خانِ بلوچ میر محراب خانءَ شجاع الملکءِ دستءَ دئیگ بلوچی گیرت ءُ راجی ربیتانی ہلاپ لیک اِتءُ افغان سردار احمد خان جنگءِ بیہار دات۔ آسرءَ شجاع الملکءَ را پہریزگ بوت ءُ آئیءَ وتی واھگ پدّر کت کہ آ انگریزءِ باہوٹیءَ دئیگ بہ بیت۔ خانِ بلوچءَ آئیءَ را سرپد کت کہ انگریز مئے اسلامی دیاراں پترگ لوٹیت، اے کار پہ افغان، بلوچءُ اسلامءِ گیرتءِ ہاترا شر نہ انت۔ بلئے شجاع الملکءَ نہ منّ اِت ءُ گشت کہ من یک رندے الم لاہورءُ دہلیءَ رواں۔آئیءِ واھگءِ پدا آ ماں پنجابءَ انگریزءِ گورا برگءُ سر کنگ بوت۔ 

آ انگریزانی باہوٹ بوت ءُ گوں انگریزاں پندل سازاِت ءُ انگریزءُ سکھانی لشکرءِ ہمراہیءَ ماں بلوچستانءَ ایرکپت۔ کم کمءَ انگریزاں افغانستان ءُ بلوچستانءِ سرا قبضہ کنان کت۔ 

انگریزءَ میسورءِ ٹیپو سلطانءِ وڈا میر محراب خان وتی سوب مندیءِ دیما یک مہکمیں دیوالے لیک اِت۔ شجاع الملک قلاتءِ بلوچی بنجاہءِ تباہ کنگءَ درساں چہ دیما اَت۔ آئیءَ لہتیں قبیلہانی سردار گوں وت ہوار کت انت ءُ انگریزانی تاگت مہکم کتءُ آہاناں قلاتءِ سرا اُرش کنگءِ سوج دات۔

1839ء ءَ انگریزاں انچیں وہدےءَ قلاتءِ سرا اُرش کت کہ آئیءِ لشکرءِ تہا 7000 سپاھیگ ہوار اَت، قلات دربارءِ پندل ساز آئیءِ رہشونیءَ کنگءَ اَت اَنتءُ شجاع الملک گوں آہاں ہوار اَت ءُ لہتیں مکّاریں قبیلہی سردار آئیءِ کمکءَ کنگءَ اَت انت۔ دومی نیمگءَ خانِ بلوچءِ ہمراہ 300 بلوچ اَت اَنت۔

اخوند محمد صدیقءَ خانِ بلوچ را شور ءُ صلاح دات کہ آ انگریزی لشکرءِ مقابلہءَ کت نہ کنت، اے وہدءَ پُشتءَ بہ کنزیت ءُ یک چیریں جاہےءَ پہ وت پناہ دربگیجیت۔ بلئے آئیءَ گشت کہ " من اے ملکءَ یل بدیاں ءُ برواں، منی پِتءُ پیرُکاں وتی جان دیما داتگ ءُ حکومتی کتگ"۔

خانِ بلوچءَ برہنگیں زحم زُرت ءُ مقابلہءَ دراتک، دژمنانی تہا پترِت ءُ دلیریءِ داد گِپت۔ اے جنگءِ پِڑا زحمانی مقابلہءَ بارودی سلاھ کارمرز بوھگءَ اَت، خانِ بلوچءِ بدنءَ بازیں تیرانی ٹپ پِراَت، یک ٹپّے پیشانیءِ سرا اَت۔ چریشیءَ ابید اے دلیریں مردءَ گوں دژمنءِ ہزارانی حسابءِ لشکرءَ جنگ کت۔ یک انگریز افسرے خانءَ گٹّ کتگ اَت، دومی انگریزءَ پستولءَ چہ تیرگواری کت، خانِ بلوچءَ تاب وارت ءُ کپت۔ آئیءِ جون سپاہیگانی جونانی تہا دست کپت ءُ گڈّی وہدءَ آئیءِ بدنءِ چشیں بہرے نیست اَت کہ آ تیراں نہ سُپتگ اَت۔ اے جنگءَ دو انگریز افسر اوں کشگ بوت۔ اے وئیل ماں بلوچستانءِ راجدپترءَ دلیریءُ مزن مردیءِ یک یاتگاریں درے کہ ہچبر شموشگ نہ بیت ءُ مدام گیر آرگ بیت۔

اے حق ءُ نا حقءِ جنگ اَت کہ  اولی رندءَ ماں قلاتءَ تیرگواری کنگ بوت۔ خانِ بلوچءِ ہمراہیءَ آئیءِ راج دوستیں دلیراں انگریزءِ غلامیءِ ہارءِ گورءَ کنگءِ بدلءَ نمیرانی گچین کت۔ اے جنگءَ گیرت داریں بلوچاں چہ دژمنءَ راجی گیرتءِ  رکینگءِ ہاترا وتی 25 کسان سالءُ پردگ پوشیں جنین، آہانی وتی واھگءِ پدا کشت انت داں کہ آ مردینانی مرگءَ پد انگریزءِ دیما مہ کپ اَنت ءُ آہاں مہ گندانتءُ آہاناں جنگی قیدیءِ پیما سزا دئیگءُ رسوا کنگ مہ بیت۔

سرشون:

تاریخِ بلوچ قوم و خوانینِ بلوچ